Relacja z I Zjazdu Mateczników Patriotyzmu i Kultury

      Odbył się w dniach 27-29 maja 2016 roku w województwie świętokrzyskim, na terenie gminy Zagnańsk. Wzięło w nim udział od 31 do 50 uczestników przybyłych z terenu całej Polski (m.in. z Zielonej Góry, Ełku, Wrocławia, Warszawy, Krakowa, Zawiercia, Wieliczki, Zduńskiej Woli, Łasku, Podkowy Leśnej, Stalowej Woli, Kielc, Pińczowa, Staszowa, a także z Chicago, Budapesztu i Gyorg (Węgry) oraz z Kiejdan (Litwy).

     Pierwszego dnia Zjazdu w godzinach wieczornych w Sali konferencyjnej hotelu „Pod Jaskółką”, odbyło się sympozjum na temat literatury małych ojczyzn. Prowadzili go dr Janusz Termer z Warszawy i red. Bogdan Dworak z Zawiercia. O swoich doświadczeniach w pracy nad literaturą mało-ojczyźnianą  opowiadali: Maria Człapińska, lekarka i prozaiczka ze Zduńskiej Woli, sekretarz Unii Polskich Pisarzy Lekarzy;  dr nauk humanistycznych Adam Sznajderski z Wrocławia, autor kilku książek biograficznych; red. Longin Kaczanowski z Brwinowa, dziennikarz, autor kilku książek, w tym o pacyfikacji Mniowa; Ryszard Wróbel z Łasku, regionalista, autor kilku książek o tematyce patriotycznej; dr Włodzimierz Kłaczyński z Mielca, lekarz weterynarii, pisarz i autor scenariuszy filmowych; Jan Jadach z Kielc, historyk i dokumentalista wydawnictw Biblioteki Staszowsko-Świętokrzyskiej; oraz Alina Szymczyk, animatorka kultury polonijnej, poetka, prezes Zrzeszenia Literatów Polskich im. Jana Pawła II w Chicago.

       Następnego dnia – 28 maja 2016 roku w godzinach porannych w Sali konferencyjnej hotelu „Pod Jaskółką” miała miejsce uroczysta inauguracja Zjazdu.  Dokonał jej przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Zjazdu, prezes Świętokrzyskiego Towarzystwa Regionalnego a zarazem gospodarz Ośrodka Świętokrzyskich Mateczników Patriotyzmu i Kultury w Zagnańsku dr Maciej Andrzej Zarębski serdecznie witając przybyłych Gości oraz uczestników Zjazdu. Swoją obecnością inaugurację zaszczycili: Andrzej Bentkowski, wicewojewoda świętokrzyski, Anna Ciołak, doradca starosty kieleckiego oraz Szczepan Skorupski wójt Zagnańska. Następnie odczytał list przysłany organizatorom Zjazdu od Krzysztofa Jurgiela, ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z życzeniami owocnych obrad.

Podobne życzenia nadeszły od Mirosława Grzyba, prezesa Związku Kurpiów.

    Potem odbyła się sesja plenarna, poświęcona naczelnemu hasłu Zjazdu – Mateczniki Polskości źródłem patriotyzmu i postaw obywatelskich. Referaty wygłosili:  prof. Andrzej Tyszka (Idea mateczników), dr Maciej A.Zarębski (O wielofunkcyjnej roli Mateczników Polskości), mgr Zofia Kaczor-Jędrzycka (Uniwersytety ludowe w roli Mateczników), która ponadto przedstawiła rys historyczny tego oddolnego ruchu oświaty w Danii, podkreślając pionierską rolę w jego rozwoju działalności Mikołaja F. Grundtviga (1783-1872). Opowiedziała o uniwersytecie ludowym w Gaci Przeworskiej prowadzonym przez Zofię i Ignacego Solarzów. Następnie głos zabrali goście Zjazdu, którzy pogratulowali organizatorom pomysłu jego organizacji zapewniając pomoc organizacyjną w realizowaniu na co dzień idei mateczników.

Po sesji plenarnej uczestnicy Zjazdu pojechali na wycieczkę autokarową, podczas której zwiedzili Pałacyk Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku (modelowy bastion Matecznika Polskości), pokłonili się w Strawczynie miejscu urodzenia Stefana Żeromskiego oraz w Adamowie obejrzeli zbiory Prywatnego Muzeum Ludowego Teresy i Jana Krawczyka oraz wysłuchali występu lokalnego zespołu folklorystycznego i degustowali potrawy i napoje regionalne. Uczestnicy wycieczki byli pod dużym wrażeniem  profesjonalizmu i zaangażowania  gospodarzy Muzeum oraz ich gościnności.

Po południu tego dnia, uczestnicy Zjazdu zwiedzili Ośrodek świętokrzyskich Mateczników Patriotyzmu i Kultury w osiedlu Kaniów w Zagnańsku, gdzie obok eksponatów o charakterze patriotycznym i kulturowym, w tym blisko 350. pozycji książkowych Biblioteki Staszowsko –Świętokrzyskiej obejrzano fotogramy z licznych podróży Macieja Zarębskiego po świecie (w jego obiektywie Indie i Nepal, Stany Zjednoczone, Meksyk, kraje Ameryki Południowej, Alaska,  Australia i Nowa Zelandia). Zbiory Ośrodka prezentował jego gospodarz,

dr Maciej A.Zarębski.  

     Mateczniki Polskości były prezentowane podczas Zjazdu dwukrotnie:  w Sali konferencyjnej Ośrodku w Zagnańsku (28 maja po południu, wkrótce po zwiedzeniu Ośrodka) oraz w Sali konferencyjnej hotelu „Pod Jaskółką” ( 29 maja do południa).

W tej pierwszej prezentacji, podczas imprezy nazwanej Posiadami Matecznikowymi wzięli udział także członkowie i sympatycy Świętokrzyskiego Towarzystwa Regionalnego, w tym Jadwiga Kasierska-Tecław, Edward Karyś, Stanisław Kędzior, oraz dr Jan Curyło z Kleczanowa sandomierskiego, Marek Sobieniak, dr Stanisław Ratusznik i Wiesław Kuca ze Staszowa; Magdalena Helis, Paweł Pierściński, Zofia i Andrzej Rucińscy, Stanisław Durlej, prof. Michał Kosztołowicz, Andrzej Jędrychowski, z Kielc; Marzanna Moćko, prof. Stanisław Bień, Jacek Fronio ze Staszowa;   

W Ośrodku prezentowano Mateczniki:

- ziemi świętokrzyskiej:

  * Erem Złotego Lasu, sanktuarium ciszy i kontemplacji w Rytwianach kierowane od 2002

     roku przez ks. Wiesława Kowalewskiego (prezentację multimedialną wykonał

     pełnomocnik sanktuarium Andrzej Wawrylak, regionalista i działacz społeczny)

* Centrum Edukacyjne „Szklany dom” w Ciekotach (o działaniach tej wspaniałej instytucji

   Matecznikowej związanej ze Stefanem Żeromskim opowiedziała jej dyrektor, mgr

   Krystyna Nowakowska, która w specjalnym filmie przedstawiła inicjatywy

   kulturotwórcze Centrum,

* Izbę Pamięci oddziału partyzanckiego Jędrusie w Sulisławicach (o tym mateczniku

   opowiedział jego opiekun, mgr Tomasz Staszewski),

* Prywatną Izbę Kultury Ludowej w Piórkowie – jej historię i funkcjonowanie przestawił

   na slajdach, założyciel i gospodarz obiektu Kazimierz Kaczor, nazywający siebie

   chłopem- regionalistą;

- polonijne:

  * w Chicago, o jego działalności opowiedziała Alina Szymczyk, animator kultury,

     folklorystka (a także poetka). Zebrani dowiedzieli się o wielu inicjatywach

     kulturotwórczych Jezuickiego Ośrodka Milenijnego w Chicago, w tym o działalności założonego przez nią teatru

     ludowego Rzepicha, o organizacji szeregu imprez o charakterze patriotycznym jak:

     obchody rocznicowe z okazji święta Konstytucji 3 maja, święta Niepodległości 11

     listopada czy święta Wojska Polskiego 15 sierpnia a także o reżyserowaniu polonijnych

     widowisk dożynkowych.

* na Węgrzech, o działalności Stowarzyszenia Kulturalnego im. Józefa Bema opowiadali

   jego założyciele: Alicja Nagy z Budapesztu ( od roku 1997 prezes) i Wawrzyniec Marek

   Rak z Gyorg (także członek Świętokrzyskiego Tow. Regionalnego). Oboje podkreślili

   znaczenie upamiętniania imprez rocznicowych utrwalających Polskość na obczyźnie (w

   tym 3 maja i 11 listopada),        

* w Kiejdanach na Litwie. Działalność tego słynnego ośrodka Polskości  przedstawiła

   pokazując zestaw slajdów Irena Duchowska, niestrudzona bojowniczka o prawa Polaków

   do prezentowania własnej kultury na Litwie. Uczestnicy imprezy obejrzeli zdjęcia z

   działalności chóru Polaków na Laudzie a także migawki z licznych imprez patriotycznych.

Na koniec zaprezentował swój matecznik Galerię Instrumentów Folkowych w Grodzisku Mazowieckim jej gospodarz Paweł Stróżewski, zięć Antoniego Kani, założyciela pierwszego w Polsce folkowego zespołu,  kultowego muzyka i twórcy niezwykłej galerii, zbioru ponad tysiąca instrumentów i zabawek muzycznych, jedynej tego typu placówki w Polsce a nawet w Europie.  Zebrani obejrzeli film poświęcony życiu i pasji muzycznej Antoniego Kani oraz zapoznali się z eksponatami Galerii Instrumentów Folkowych.

        Po tych prezentacjach odbył się recital Filipa Tuza, który zaprezentował kilka utworów muzyki klasycznej. Spotkały się one z aplauzem publiczności i zmusiły muzyka do bisowania. Po koncercie odbyło się otwarcie wystawy malarstwa Edwarda Tuza (nota bene ojca Filipa). Ciekawe, oryginalne w formie i wyrazie artystycznym obrazy wywołały żywą reakcją uczestników imprezy.  Każdy z nich otrzymał okolicznościowy album twórczości malarskiej artysty.

Następnie odbyła się degustacja zdrowej i dobrej żywności oraz poczęstunek potraw grillowanych. Rolę gospodarza części kulinarnej imprezy w Zagnańsku pełniła  dr Ludomira Zarębska, znany i ceniony specjalista chorób wewnętrznych oraz autorka książki biograficznej – Ogrody dzieciństwa. Podczas  Posiadów Matecznikowych w Zagnańsku czynna była okolicznościowa wystawa „Wydawnictwa Biblioteki Świętokrzyskiej roku 2015 (10 pozycji) i 2016 (7 pozycji wydanych do maja).  

     Po godzinie 21. uczestnicy Zjazdu  (skoszarowani) wrócili specjalnym transportem do hotelu „Pod Jaskółką” a pozostali biesiadnicy do swoich domów.

     Następnego dnia (już 29 maja br) z samego rana odbyło się sympozjum Od regionalizmu do mateczników Polskości, które poprowadzili prof. Andrzej Tyszka i dr Maciej A. Zarębski. Na początek głos zabrała Jadwiga Duda z Wieliczki, która opowiedziała o serii organizowanych od lat comiesięcznych  spotkań z cyklu Wieliczka-Wieliczanie, których pokłosiem są zeszyty Biblioteczki Wielickiej. Do dnia dzisiejszego odbyło się 222 spotkań i wydano blisko 170 zeszytów. Doprawdy ta praca jest godne naśladowania, zwłaszcza to jakim sposobem kol. Duda, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki” zdobywa środki na organizację spotkań i cykliczne wydawnictwa. Następny mówca dr Alfons Bobowik, regionalista i wydawca, prezes Mazurskiego Towarzystwa Naukowego w Ełku opowiedział o tym jak wygląda współpraca Pogranicza na wschodnich rubieżach Polski. Zwrócił uwagę na odbywające się od wielu lat konferencje z udziałem przedstawicieli towarzystw regionalnych z Białorusi i Ukrainy oraz o organizowanych dla młodzieży polonijnej w Grodnie koloniach w Polsce a także wysyłaniu jej w darze książek polskich (w tym wydawnictw Biblioteki Świętokrzyskiej). Dr Mieczysław Wojecki, z zawodu geograf z pasji animator kultury, autor wielu artykułów prasowych i książek z historii regionu,  honorowy obywatel miasta i gminy Lubsko, przedstawił swoje pasje: miłość do Grecji i jej kultury oraz umiłowanie rodzinnej Hordzieży na ziemi Łukowskiej (tam 12 maja 1949 roku przyszedł na świat). Opowiedział także o pracy z młodzieżą oraz zaprezentował listę z nazwiskami 33 noblistów „rodem” z Polski. Obok Marii Skłodowskiej- Curie, Czesława Miłosza, Władka Reymonta, Henryka Sienkiewicza, Wiesławy Szymborskiej i Lecha Wałęsy znalazło się 27 noblistów urodzonych na terenie dawnej Rzeczpospolitej w tym Menachem Begin (pochodzący z Brześcia Litewskiego), Gerhard Hauptmann (ze Szwawna Zdroju), Paul Ehrlich (ze Strzelina śląskiego), Otto Stern (z Żor na Śląsku) czy Issac Singer urodzony w Leoncinie k. W-wy oraz 22 innych „Polaków”.  Kolejny mówca, dr Leszek Marek Krześniak Warszawiak urodzony w Maciejowicach, inicjator utworzenia Polskiej Fundacji Kościuszkowskiej i jej długoletni prezes zwrócił uwagę na dobrą zmianę, która zachodzi w działalności mateczników Polskości. Zaznaczył iż jest coraz lepsza atmosfera współpracy z władzą administracyjną, chociaż do normalności jeszcze droga daleka. Opowiedział o swoim udziale w budowie i odsłonięciu pomnika Tadeusza Kościuszki w Warszawie w roku 2010 oraz  zaprezentował kilka swoich autorskich pozycji o tematyce Kościuszkowskiej ( Dokąd tak śpieszysz Panie Generale, Maciejowicki korowód dziejów, Stoję sobie i stoję). Wyraził nadzieję na rozwój ruchu mateczników w Polsce. Władysław Grodecki z Krakowa, podróżnik i przewodnik od lat poszukujący w świecie śladów Polaków i odkrywania ich historii poruszył problem wartości edukacyjnych swoich wojaży. Jego zdaniem mają one, na przykładzie losów rodaków na obczyźnie uczyć i utrwalać patriotyzm wśród młodzieży.  Zwrócił również uwagę na znaczenie właściwego  szkolenie przewodników turystycznych. Jest głęboko niewłaściwym uwolnienie tego fachu, bo prowadzi to do obniżenia poziomu tego typu usług. I on także poparł ideę tworzenia  mateczników Polskości.  Jako ostatnia głos zabrała Beata Nessel – Łukasik, dr socjologii kultury, historyk sztuki, pracownik Muzeum J. Piłsudskiego w Sulejówku, działacz Towarzystwa Przyjaciół Sulejówka. Przedstawiła swój udział w działaniach Towarzystwa na rzecz kształtowania postaw patriotycznych mieszkańców Sulejówka, głównie młodzieży. Oraz przedstawiła problem nowych mediów w edukacji historycznej i obywatelskiej. Na koniec rozdała foldery Muzeum Piłsudskiego w Sulejówku, w tym specjalny egzemplarz  z mapą kompleksu muzealno-edukacyjnego ze stałą wystawą związaną z marszałkiem, którego otwarcie zaplanowano na jesień 2018 roku.

      Po przerwie kawowej odbyło się zebranie wyborcze Krajowej Rady Mateczników Polskości, a także dyskusja nad deklaracją programową Zjazdu i jego Przesłania. Wybrano władze Mateczników, w tym prezesa, Krajową Radę, Komisję Rewizyjną oraz Sąd Koleżeński (w załączeniu protokół).   

        Następnie kol. Andrzej Tyszka przedstawił założenia  ideowo-programowe

  Krajowej Rady Mateczników Patriotyzmu i Kultury. Podkreślił, iż należy zwrócić uwagę na

  liderów organizacji Mateczników, inicjatywy lokalne o wartościach społecznych, na

  autentyzm działania, sukcesy, społeczną aktywność, akceptację środowiska, powstawanie

  lokalnych ośrodków, a także wysiłek pasjonatów i twórców Mateczników, tak często nie

  dostrzeganych  przez media, stanowiących jednak nową kategorię i piętro kultury. Zgłosił

  postulat aby znaleźć sojuszników we władzach lokalnych. Następnie zaprezentował projekt

  tekstu  Deklaracji programowej i Przesłania Zjazdu Gospodarzy Mateczników Polskości.

  Odbyła się dyskusja poświęcona Deklaracji oraz celom i zadaniom mateczników.

  Kol.  Zofia  Kaczor- Jędrzycka stwierdziła, że należy współpracować z innymi

  stowarzyszeniami, zwróciła również uwagę na ideowość kultury chłopskiej. Kol. Alina

  Szymczyk podkreśliła zachodzące pozytywne zmiany w środowiskach lokalnych.

  Prezes kol. Maciej A.Zarębski zaproponował, aby w przyszłości ustanowić medal 

  przyznawany szczególnie zasłużonym gospodarzom Mateczników Patriotyzmu i Kultury.

  Ponadto zwrócił uwagę na zaproponowane przez organizatorów Zjazdu Logo Mateczników

  przedstawiające drzewo / dąb/. Korzenie symbolizują trwanie w tradycji, natomiast korona-

  to nowoczesność, z której należy czerpać jak najwięcej, aby zapewnić Matecznikom stały i

  prężny rozwój. Zostało one przyjęte z aplauzem przez uczestników zebrania wyborczego.

  Kol. Longina  Ordon, dyrektor Zespołu Szkół nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Stalowej

  Woli  zaproponowała aby położyć większy nacisk na współpracę Gospodarzy Mateczników

  ze  szkołami. Zdaniem kol. Zofii Kaczor- Jędrzyckiej należy w tym celu stworzyć

  przejrzystą deklarację programową. Kol. wiceprezes Andrzej Tyszka podkreślił aspekt

  obywatelski w działalności Mateczników. Kol. prezes  Maciej A.Zarębski  stwierdził, iż

  należy połączyć ideę Uniwersytetów Ludowych z odpowiednią działalnością edukacyjną,

  podkreślił  również konieczność zdobywania środków finansowych na działalność

  Mateczników. Kol. Paweł Stróżewski z Grodziska Mazowieckiego  opowiedział o umowie

  zawartej z władzami samorządowymi, które wspierają jego Galerię finansowo. Dzięki temu

  może prowadzić edukacyjną działalność w zakresie muzyki z młodzieżą  Kol. Mieczysław

  Wojecki z Zielonej Góry, zabierając głos w dyskusji stwierdził, że należy rozpropagować

  ideę Mateczników, głównie wśród młodzieży. Poinformował zebranych, że w jego regionie

  często ostatnio praktykowane jest pisanie przez młodzież prac nagradzanych później w

  konkursach, dotyczą one lepszemu poznawania ojcowizny. Kol. Bogdan Dworak zwrócił

  uwagę na kwestię upolityczniania historii, w tym również dziejów Zagłębia, z którym od lat

  jest związany. Przedstawił zebranym wydawane w jego środowisku czasopisma  i tomiki

  poetyckie lokalnych twórców. Kol. Janusz Głombiński z Michałowa świętokrzyskiego,

  posiadający zbiory białej broni opowiedział zebranym o braku porozumienia z władzami

  samorządowymi w związku z próbą ustawienia kamienia upamiętniającego pobyt Marszałka

  Józefa Piłsudskiego w jego miejscowości. Kol. Alina Szymczyk podkreśliła znaczenie

  kultywowanie polskości w działalności Mateczników. Kol. kol. Krystyna i Marek

  Mostkowie z Białogardu, sympatycy ruchu Matecznikowego zadeklarowali wolę dalszego

  jego wspierania.   

      Po dyskusji i wniesionych poprawkach do Deklaracji programowej i Przesłania zostały

  one przyjęte przez zebranie założycielskie.

       Postanowiono o ich rozesłaniu wraz z protokołem z zebrania wyborczego oraz relacją ze

   Zjazdu do instytucji państwowych i samorządowych, do mediów a także do gospodarzy

   Mateczników Polskości nieobecnych na Zjeździe w celu popularyzacji i promocji idei

   Mateczników w kraju i za granicą.

       Postanowiono, że relację ze Zjazdu Mateczników Patriotyzmu i Kultury  otrzymają

   również działacze samorządowi, w tym marszałkowie, oraz politycy wyższego szczebla:

   premier, ministrowie Rolnictwa, Oświaty, Kultury a także prezesi partii politycznych.

       Następnie każdy z uczestników Zjazdu, biorących udział w obradach otrzymał od

    organizatorów imprezy zestaw książek Biblioteki Świętokrzyskiej wydanych w latach

2013-2016     (6-7 tytułów). Z kolei w imieniu uczestników obrad kol. Kazimierz Kaczor

ofiarował na ręce Macieja A.Zarębskiego do zbiorów Ośrodka w Zagnańsku kamień pochodzący z Alaski, liczący kilka tysięcy lat.       

       Kol. Zofia Kaczor – Jędrzycka z Warszawy i kol. Alina Szymczyk  z Chicago

   zaproponowały, aby spotkanie Gospodarzy Mateczników Patriotyzmu i Kultury zakończyć

   odśpiewaniem pieśni wiciarzy, co stało się faktem. Odśpiewano ją trzymając się za ręce.

        Kol. prezes Maciej A.Zarębski podziękował uczestnikom Zjazdu za wiedzę, którą

  wzajemnie sobie przekazywano, za miłą atmosferę towarzyszącą obradom, za wysoki

  poziom wygłaszanych referatów i dyskusji.  Na koniec ogłosił oficjalne zakończenie I

  Zjazdu Gospodarzy Mateczników Patriotyzmu i  Kultury.

                            Tekst: Maciej A.Zarębski, foto Marek Sobieniak i Maciej A.Zarębski

   PS. Kilka dni po zakończeniu Zjazdu na adres prezesa dr Macieja A. Zarębskiego listy z

          gratulacjami nadesłali: Jadwiga Duda z Wieliczki, Paweł Stróżowski z Grodziska Maz.,

          Adam Sznajderski z Wrocławia oraz Władysław Grodecki z Krakowa, który napisał:

                                Szanowny Panie Macieju,

                                Pragnę serdecznie podziękować za perfekcyjne przygotowanie

                                i przeprowadzenie Zjazdu. Był czas na obrady, rozmowy, a także

                                odpoczynek i zwiedzanie najciekawszych zabytków i osobliwości

                                regionu. Dziękuję za wielką, staropolską gościnność!

                                Życzę dużo sił i dotychczasowego entuzjazmu w działaniu na polu

                                kultury i patriotyzmu!                 Władysław Grodecki

          Te słowa nie wymagają żadnego komentarza będąc najlepszą zapłatą za poniesiony

           przez o organizatorów trud…